راهکارهای ترویج فرهنگ قرآنی در مدارس یزد بررسی شد

به گزارش روابط عمومی سازمان جهاددانشگاهی استان یزد، میزگردی از سوی ایکنای جهاددانشگاهی یزد با حضور سعید غفاریان و فاطمه فلاحیان رئیس و کارشناس اداره قرآن، عترت و نماز اداره کل آموزش و پرورش استان، علی اکبر کاظمی مدیر برتر، استاد و داور قرآنی، سید روح‌الله میرجلیلی مدیر دارالقرآن امام موسی کاظم(ع) و یگانه و یکتا حسین‌بیگی دانش‌آموزان ممتاز با موضوع راهکارهای ترویج فرهنگ قرآن، عترت و نماز در مدارس استان برگزار شد. 

یکتا و یگانه حسین‌بیگی، دانش‌آموزان پایه نهم دبیرستان سلاله نور هستند که از هشت سالگی حفظ قرآن را با تشویق‌های مادر و خانم فخرآبادی مربی پرورشی مدرسه آغاز می‌کنند و با همراهی آنان در مسیر حفظ قرآن قرار می‌گیرند و هم اکنون زیر نظر مربیان مهد قرآن جوادالائمه ۱۰جز قرآن را حفظ هستند. 

یکتا و یگانه دو دانش‌آموز روشندل قرآنی از پایه هفتم با مسابقات قرآن، عترت و نماز آشنا شده و با تلاشی که از خود نشان می‌دهند در مسابقات به صورت گروهی حائز رتبه‌های برتر می‌شوند که می‌توان به رتبه برتر کشوری در رشته نهج‌البلاغه و انشای نماز اشاره کرد. یکتا در سال بعد در رشته انشای نماز به صورت انفرادی شرکت و رتبه اول کشور را کسب می‌کند. یگانه هم در رشته نهج‌البلاغه به صورت انفرادی شرکت و حائز رتبه دوم کشوری می‌شود.

 

 

به گفته این دانش‌آموزان روشندل قرآنی، در مدارس قرآنی با اختصاص ساعت قرآن بویژه در دبیرستان سلاله نور که مدرسه تخصصی حفظ محسوب می‌شود، با ترغیب و تشویق به حفظ می‌توان اهمیت آموزش قرآن را درک کرد به نحوی که دانش‌آموزان انگیزه برای ادامه این مسیر را داشته و خود نسبت به حفظ قرآن اهتمام می‌ورزند بنابراین این امر باید در سایر مدارس نیز مورد توجه قرار گیرد.

 

آنان معتقد هستند باید ساعت خاصی برای آموزش قرآن در نظر گرفته شود و زمان لازم برای ارائه تفسیر، مفاهیم، پاسخ به سؤالات وجود داشته باشد. هنگام ثبت‌نام در مدرسه سلاله نور موارد لازم برای استعداد فرد در نظر گرفته می‌شود و در تابستان و قبل از مصاحبه نیز کلاس برگزار و در ادامه هم ساعت اختصاصی برای حفظ به همراه تفسیر و مفاهیم در نظر گرفته شده و این روند حفظ همراه با تدبر در طول سال دنبال می‌شود و اکثراً هم در این مسیر ثابت قدم شده و روند حفظ را ادامه می‌دهند و اکنون به حفاظ ممتاز استان تبدیل شده‌اند.

 

این دانش‌آموزان برتر حوزه قرآن، عترت و نماز تأکید کردند: دانش‌آموزانی که در حوزه‌های مختلف فعالیت دارند و توانسته‌اند حائز رتبه‌های برتر شوند، مورد تشویق قرار گیرند تا انگیزه‌ای هم برای ادامه مسیر این افراد باشد هم سایر افراد به این سمت ترغیب شوند.

 

مادر این دانش‌آموزان نیز که آنان را همراهی می‌کرد، نیز در این میزگرد گفت: در گذشته هنگامی که قرآن‌آموزی مخصوصاً کودکان و نوجوانان جز ۳۰ قرآن را کاملاً فرا می‌گرفت، از طرف مربی و با حضور همه فراگیران تشویق می‌شد تا انگیزه‌ای برای دیگر افراد باشد و علاوه بر آن باعث تداوم فعالیت در این مسیر می‌شد اما در حال حاضر هیچ گونه برنامه منسجمی در این رابطه وجود ندارد و فعالیت هر قشر در زمینه قرآن و یادگیری قرآن به صورت دلی و از روی علاقه شخصی است که ادامه پیدا می‌کند و هیچ گونه مشوقی در این زمینه وجود ندارد.

 

 

سید روح‌الله میرجلیلی، مدیر مرکز دارالقرآن امام موسی کاظم(ع) یزد نیز در این نشست با اشاره به فعالیت ۱۰ ساله در این حوزه گفت: در طول این مدت فعالیت‌های مختلفی انجام شده که برخی از این اقدامات در سطح کشور نیز مطرح شده است.

 

وی، آموزش قرآن برای دانش‌آموزان، مربیان و فرهنگیان و در کنار آن برنامه‌های تفریحی در گروه پسران و دختران، اجرای برنامه‌های مشترک، اجرای برنامه‌ها در فضای مجازی در دوران کرونا با توجه به تعطیلی مدارس و محتواسازی در حوزه‌های مختلف، تشکیل کلاس‌های حفظ با همکاری مرکز تخصصی حفظ قرآن کریم با حضور ۶۰ دانش‌آموز، برگزاری کلاس‌های سطوح قرائت، راه‌اندازی گروه تواشیح و کسب رتبه برتر استانی را از جمله اقدامات برشمرد و با اشاره به اقدام جدیدی که امسال در مدارس شروع شد گفت: طبق هماهنگی انجام شده با ۱۰ مدرسه، ۱۰ گروه همخوانی خواهیم داشت که با تقویت این گروه‌ها، یک گروه منسجم ۸۰ تا ۱۰۰ نفره همخوانی قرآن کریم در استان شکل می‌گیرد. 

 

میرجلیلی، برگزاری دوره ضمن خدمت فرهنگیان در زمینه قرآن، تفسیر، حفظ، ... توجه به اقامه نماز و هیئت‌های دانش‌آموزی، نشست‌های متعدد با مربیان پرورشی و معاونان فرهنگی، حفظ جزء ۳۰ در تعدادی از مدارس  را  از دیگر اقدامات برشمرد و گفت: در بازدیدی که از نماز جماعت مدارس صورت گرفت، به نظر می‌رسد سلیقه، تجربه، نوع فعالیت و برخورد مدیر و کادر مدرسه در جذب دانش‌آموزان به اقامه نماز در مدرسه مؤثر است، همچنین فضاسازی و برخورد امام جماعت هم می‌تواند در برگزاری نماز جماعت باشکوه اثرگذار باشد.  

 

وی استقبال دانش‌آموزان نسبت به برنامه‌های قرآنی را گرم و گیرا دانست و افزود: در تعدادی از مدارس که برنامه‌هایی با محتواهای مختلف قرآن، اهل بیت(ع)، حفظ، قرائت، تفسیر و قصه قرآنی اجرا شد، استقبال خوب بود اما متأسفانه در برخی مدارس حق خاص قرآن ادا نمی‌شود، به نحوی که اجازه حضور تمامی دانش‌آموزان که ساعت دروس تخصصی را می‌گذرانند، داده نمی‌شود و کادر و مدیر مدرسه این موضوع را اهمیت خانواده به مباحث آموزشی می‌دانند که نسبت به درس اهتمام بیشتری صورت گیرد تا اجرای فعالیت‌های فوق برنامه، بنابراین واقعیت این است که ادای حق خاص قرآن هنوز در جامعه و مدارس ما به وجود نیامده است.

 

این مدیر فعال قرآنی ادامه داد: اکنون مشاهده می‌کنیم در ایام فاطمیه موکب‌های زیادی در مدارس برپا شده اما هفته قرآن، عترت و نماز به این اندازه مورد توجه قرار نگرفت که می‌توان در حاشیه این موکب‌ها نسبت به توجه به این هفته اهتمام داشت، دانش‌آموزان مشتاق برگزاری چنین برنامه‌هایی هستند اما آن گونه که باید و شایسته است، اقدامی صورت نگرفته و تبلیغ‌هایی که باید باشد، کم است. 

 

علی اکبر کاظمی، مدیر برتر و پیشکسوت قرآن کریم که مدت زمانی را به عنوان مدیر مدرسه سمپاد عهده‌دار مسئولیت بوده است، نیز در این نشست در پاسخ به سؤالی در زمینه اجرای برنامه‌های قرآنی در مدارس سمپاد گفت: شاید یکی از عمیق‌ترین کارهای قرآنی را مدارس سمپاد با اجرای کنگره قرآنی برپا می‌کنند، ساعت‌ها بر روی این کنگره قرآنی بحث محتوایی صورت گرفته و این مهم که مفاهیم قرآنی باید هنرمندانه ارائه شود، مد نظر قرار گرفت به نحوی که تمدن‌سازی و خودباوری مباحث کلیدی این کنگره قرار داده شد و  دانش‌آموزان با تشکیل گروه‌هایی در قالب‌های مختلف آثار فوق‌العاده‌ای ارائه می‌دهند.

 

وی ادامه داد: به ارائه متفاوت در این حوزه نیاز داریم، جلسات سنتی قرآن شاید برای نسل امروز خیلی جواب ندهد، در فضیلت و ارزشی که این جلسات دارد، شکی نیست اما آنچه مهم است اینکه بتوانیم نوجوان و جوان امروز را که متأسفانه جاذبه‌های جایگرین زیاد دارد، ساعاتی پای درس قرآن بنشانیم، در این زمینه به مؤلفه‌هایی نیاز داریم که یکی از موارد مهم ارائه هنرمندانه یک کلاس است، معلم قرآن باید هنرمند باشد تا نوجوان امروز را جذب قرآن کند و بتواند در قالب هنر علاقه ایجاد کند. متأسفانه این اتفاق نمی‌افتد و معمولاً درس قرآن به افراد غیر متخصص واگذار می‌شود و جاذبه‌ای که باید ایجاد شود ایجاد نمی‌شود بنابراین معلم قرآن باید مجهز شود و کلاس قرآن را با نشاط و جذابیت برگزار کند. 

 

کاظمی با اشاره به برگزاری محافل انس با قرآن در مدارس بیان کرد: در این زمینه چند دسته مدرسه داریم، مدارسی که به این محافل اهمیتی نمی‌دهند و اجرای چنین برنامه‌هایی تنها به صف صبحگاه ختم می‌شود که هیچ جذابیتی برای محفل و برنامه قرآنی وجود ندارد. مدارسی هم هستند که مدیر و کادر با آماده‌سازی فضای مناسب، آمادگی را در دانش‌آموزان ایجاد می‌کنند و البته محتوایی که از سوی مدرس و مجری این برنامه ارائه می‌شود، جذابیت و تأثیرگذاری را دنبال خواهد کرد و استقبال دانش‌آموزان رقم می‌خورد.

 

این مدیر قرآنی افزود: در مسابقات قرآن، عترت و نماز در مدارس نیز باید به خوبی عمل شود، هر چند رتبه‌ای در سطح ناحیه، استان و یا کشوری نداشته باشند، اما اجرای کار با ارزش قرآنی استقبال و شور و نشاط دانش‌آموزان را به دنبال خواهد داشت، به عنوان مثال ما در مدرسه سمپاد این مسابقات را در قالب جشنواره داخلی برگزار کردیم و شور و نشاط قرآنی را در دل مدرسه داشتیم.  

 

وی، ظرفیت دارالقرآن‌ها را یادآور شد و گفت: خوشبختانه اقدامات خوبی در این مراکز صورت می‌گیرد و کلاس‌های این مراکز باید عصرها برگزار شود، برخی مدارس هم این پتانسیل را دارند که خود شعبه‌ای از دارالقران شوند و همان مدرسه ظرفیت دارد تا گروه تواشیح داشته باشد، برخی دانش آموزان بنا به دلایلی نمی‌توانند در کلاس‌های دارالقرآن‌ها شرکت کنند که می‌توان در مدرسه بعد از اتمام ساعت مدرسه، کلاسی برای دانش آموزان علاقه‌مند و با حضور اساتید مجرب، در قالب فعالیت فوق برنامه تشکیل داد.

 

کاظمی ادامه داد: فعالیت دارالقرآن‌ها برای مدارس هنوز ناشناخته و به خوبی معرفی نشده‌ است، بنابراین باید ظرفیت‌ها و کلاس‌های تخصصی هرچه بیشتر معرفی شود که می‌توان این اقدام را در قالب جلسات مدیران و معاونان، انجمن‌های اولیا و مربیان انجام داد  و اقدامات این مراکز معرفی شود.

 

این فعال قرآنی استان یزد با تأکید بر اجرای فعالیت‌های تیمی بیان کرد: با توجه به اشتیاق دانش‌آموزان به کارهای تیمی، می‌توان مسابقات تیمی قرآنی مدارس را در اولویت قرار داد و معمولاً مدیران مدارس در این زمینه حساسیت بیشتری دارند. سال ۱۳۸۰ مسابقات تیمی قرآن توسط وزارت ارشاد برگزار شد و به عنوان تیم منتخب یزد در این مسابقات حضور داشتیم و گروه متشکل از قاری، حافظ، مؤذن، مداح، خوشنویس و ... بود و مدرسه برتر در قالب تیم قرآنی انتخاب می‌شد، این مهم باعث می‌شد مدرسه در زوایای مختلف کار و اعضای گروه یکدیگر را تقویت کنند.

 

وی بر شناسایی و تجلیل از مدارس فعال در حوزه قرآن، عترت و نماز تأکید کرد و پیشنهاد داد: مسابقات فرهنگی و هنری با مسابقات قرآن، عترت و نماز تلفیق و دانش آموزان در قالب هنر در مسابقات شرکت کنند. متأسفانه در این هفته شاهد هستیم مسابقات قرآن مدارس در رشته‌های مختلف به صورت فشرده برگزار می‌شود که امکان شرکت حداکثری دانش‌آموزان را محدود می‌کند و باید بازه زمانی برای مسابقات طولانی‌تر شود تا امکان شرکت دانش‌آموزان در چند رشته وجود داشته باشد، معمولاً مهرماه فرصت بهتری برای حضور دانش‌آموزان است. اقدام دیگری که می‌توان انجام داد همخوانی‌های قرآنی در مدارس است و می‌توان با انتخاب چند سوره با ملودی ثابت، تمرین و همه دانش آموزان با هم سوره‌هایی را در طول سال تمرین و همخوانی کنند.

 

 

 

رئیس اداره قرآن، عترت و نماز اداره کل آموزش و پرورش استان یزد گفت: حرکت‌های خوبی از سوی آموزش و پرورش در این حوزه‌ها انجام می‌شود اما ضعف‌هایی هم وجود دارد که باید آسیب‌شناسی شود و به شدت و ضعف اعتقادات مدیران، توانمندی مربیان پرورشی، شرایط مدارس، اولویت‌های خانواده‌ها و... بستگی دارد و کمک می‌کند اجرای طرح‌های این نهاد در مدارس موفق شود یا نشود.  

 

وی بر تشکیل تیم منسجمی در این حوزه تأکید کرد  و گفت: دغدغه‌ای در زمینه تلفیق مسابقات فرهنگی و هنری با قرآن، عترت و نماز مطرح شد، که اقدام نشدنی نیست و می‌توان به عنوان اقدام بزرگ تلقی کرد اما اتفاق نمی‌افتد که علت آن باید آسیب‌شناسی شود. باید بپذیریم برای تأثیرگذاری فعالیت‌ها، مؤلفه‌هایی هم تأثیرگذار است و بویژه خانواده نقش بسیار مهمی دارد وقتی آموزش‌گرا و کنکور زده باشیم و فشار روی معلم و مدیر و مدرسه در زمینه علمی باشد، و آموزش قرآن دغدغه خانواده ها نباشد که می‌تواند علت‌های مختلفی داشته باشد، نباید از سوی مدرسه انتظار زیادی داشت.

 

غفاریان افزود: گاهی اوقات موجی در بحث قرآن ایجاد می‌کنیم ولی خانواده هیچ تعلقی به این مباحث ندارد، دانش آموز دچار دوگانگی می‌شود. اجتماع هم به همین شکل مؤثر است که شرایط اقتصادی، اجتماعی و ... همچنین فضای مجازی بی‌تأثیر نیست، همه این مؤلفه‌ها حالت زنجیره‌ای است و اگر فعالیت ها و آموزه های قرآنی به دل مردم بنشیند و در اعمال آنان متبلور شود، همه اجزای اجتماع دست به دست هم داده و برای این هدف کمک می کنند، بنابراین به کمک اجزای دیگر اجتماع برای به ثمر رسیدن فعالیت ها نیاز داریم. 

 

وی در پایان گفت: کمبود معلم قرآن نداریم آنچه کمبود داریم، مربی متخصص قرآنی است و پیشنهاد می‌شود برای کسی که در مباحث قرآنی وارد می‌شود حداقل تخصص قرآنی داشته باشد، باید معلمین متخصص قرآنی برای دروس قرآن و هدیه‌ها آموزش داده و در مدرسه برگزاری این کلاس‌ها را عهده‌دار شوند، در مدارس قرآنی این کمبود را به نوعی دیگر تأمین کردیم به نحوی که کارگروه‌های حفظ قرآن،  روخوانی و روانخوانی و فهم قرآن تشکیل می‌شود و  تا حدودی پوشش داده شده و نیاز است در این زمینه اقدامات شایسته ای انجام شود .

 

اعظم‌السادات میرجلیلی سردبیر خبرگزاری ایکنا استان یزد نیز در این نشست گفت: همواره رسالت این خبرگزاری در راستای معرفی فعالیت‌های قرآنی و معرفی هرچه بیشتر سرآمدان این عرصه و گسترش فرهنگ قرآن، عترت و نماز بوده است و امیدواریم برگزاری این گونه نشست‌های تخصصی راهکاری جهت ارائه مشکلات و پیشنهادات به مسئولان و رفع نواقص و تقویت نقاط مثبت هر بخش باشد.